როგორ ეხმარებიან ევროკავშირი და CENN სკოლის მოსწავლეებს
12 წლის მეთუნე ბიჭის კერამიკის სახელოსნო, მცენარის თესლები მისალოც ბარათებში და ეკომეგობრული, მუყაოს თოჯინების თეატრი სკოლებში არაფორმალური განათლებისთვის – ამ სტატიაში სკოლის მოსწავლეების მიერ ვეროკავშირისა და CENN-ის მხარდაჭერით წარმოწყებულ ინოვაციურ მწვანე ბიზნესებზე გიყვებით.
„დარგე ემოცია“ – ამ სახელწოდებით, სულ მალე, გორში ხელნაკეთი მისალოცი ბარათების შეძენას შეძლებთ. ბარათებში მცენარეების თესლები დაგხვდებათ. მისალოცი ბარათები მეორადი, გადამუშავებული ქაღალდისგან არის დამზადებული და გარემოს არ ვნებს.
ეკომეგობრული მისალოცი ბარათების იდეა გორის მერვე საჯარო სკოლის მოსწავლეებს – სოფო ცერცვაძეს, ნიკოლოზ მიდელაშვილსა და მარიამ ალექსიძეს ეკუთვნით.
მეორადი ქაღალდის ახალი სიცოცხლე
სოფომ და მისმა მეგობრებმა მასწავლებლისგან გაიგეს, რომ გორის მუნიციპალიტეტის სკოლებისთვის CENN-მა მწვანე და სოციალური მეწარმეობის იდეათონი გამოაცხადა და მონაწილეობის მიღება გადაწყვიტეს.
„სოციალური მეწარმეობა და ეკოლოგია თავიდანვე გვაინტერესებდა. გვაწუხებს, რომ ჩვენ გარშემო სიმწვანის ნაკლებობაა. აქედან წამოვიდა ხეების დარგვის იდეა. გვინდოდა, პირველ ეტაპზე ჩვენი სკოლა გაგვემწვანებინა და გაგველამაზებინა“, – გვიყვება სოფო ცერცვაძე.
იდეათონში მონაწილეობის მისაღებად, თავდაპირველად, ახალგაზრდებმა ხეების დარგვის იდეა წარადგინეს. შემდეგ, ერთი კვირის განმავლობაში, სამეწარმეო და გარემოსდაცვით საკითხებზე ტრენინგებს ისმენდნენ და, პარალელურად, ფიქრობდნენ, როგორ ექციათ თავიანთი სურვილი ბიზნესიდეად:
„თავიდან ვფიქრობდით, რომ ჩვენი იდეა ჯდებოდა პროექტის მიზნებში. თუმცა, როცა უფრო მეტი გავიგეთ სოციალურ მეწარმეობაზე, მივხვდით, რომ აცდენილი ვიყავით. გადავწყვიტეთ, მარკეტინგულად უფრო საინტერესო და ჭკვიანური იდეა მოგვეფიქრებინა. ამავე დროს, ძალიან არ დავშორებოდით ჩვენს თავდაპირველ სურვილებს“.
იდეა მაშინ გაჩნდა, როდესაც კასპის ტექნოპარკში სამუშაო ფურცელს ავსებდნენ:
„გამახსენდა, რომ სახლის პირობებში ქაღალდის გადამუშავება შეგვეძლო. სასიამოვნო პროცესია და ამის კეთება ძალიან გვიყვარს. მაკულატურას ვაქუცმაცებთ, წყალში ვალბობთ და ვაბლენდერებთ. შემდეგ ამ მასას სხვადასხვანაირი ბადეგადაკრული ფორმით ვიღებთ და ვაშრობთ. აქამდე ქაღალდს ნატურალური საღებავებითა და ყვავილის ფურცლებით ვალამაზებდით, ახლა კი უკვე ყვავილის თესლებსაც დავამატებთ“.
იდეა დახვეწეს, ბიუჯეტი გაწერეს, ეკომეგობრული მისალოცი ბარათის ნიმუშიც დაამზადეს და ჟიურის წარუდგინეს, რომელმაც მათი მწვანე ბიზნესიდეა 800 ლარით დააფინანსა.
ახალგაზრდა მეწარმეები ახლა მაკულატურას აგროვებენ, მცენარეების თესლებს იმარაგებენ, საჭირო ნივთების სიაც უკვე გაწერილი აქვთ და საქმეს მალე შეუდგებიან. გორში ყვავილების და საკანცელარიო რამდენიმე მაღაზია უკვე მოიძიეს, სადაც თავიანთ ბარათებს გაყიდიან. მომავალში კიდევ უფრო დიდი გეგმები აქვთ
„გორის გარეთაც ვაპირებთ გაივტანოთ და მთელი საქართველოს მასშტაბით გავყიდოთ ჩვენი ბარათები. მიხარია, რომ შესაძლებლობა მოგვეცა, სახლში მოხალისეობრივად დაწყებული საქმე შემოსავლის წყაროდ ვაქციოთ“, – ამბობს სოფო.
მწვანე და სოციალური მეწარმეობის იდეათონი გორის მოსწავლეებისთვის
“გარდაქმენი გამოწვევა შესაძლებლობად” – ამ სახელწოდებით, CENN-ის ორგანიზებითა და ევროკავშირის მხარდაჭერით გორში მწვანე და სოციალური მეწარმეობის იდეათონი ჩატარდა. პროექტის მიზანი, სამეწარმეო გზით, საქართველოში არსებული სოციალური და გარემოსდაცვითი პრობლემების გადაჭრაა.
ევროკავშირის მხარდაჭერილ პროექტს „EU4Youth: სოციალური მეწარმეობის ეკოსისტემის განვითარება (SEED) მწვანე ზრდისთვის საზღვრისპირა რეგიონებში“ CENN უკვე მესამე წელია ახორციელებს.
იდეათონში მოსწავლეები გორიის ათი სკოლიდან მონაწილოებდნენ. ახალგაზრდებმა თავიანთი იდეები წარადგინეს.
„ახალგაზრდებს ერთი კვირის განმავლობაში უტარდებოდათ ინტენსიური ტრენინგები გორში, CENN-ის ინოვაციურ ჰაბში. ისწავლეს რა არის ცირკულარული ეკონომიკა, მწვანე ბიზნესი, სო.ციალური მეწარმეობა, ინოვაციები ბიზნესში, როგორ უნდა დაწერონ და წარადგინონ ბიზნესგეგმა და ა.შ.“ – ამბობს CENN-ის ადგილობრივი კოორდინატორი ირმა კიტრიაშვილი.
ტრენინგების შემდეგ, მოსწავლეებმა თავიანთი ბიზნესმოდელები ჟიურის გააცნეს. გამარჯვებული გუნდები 1000, 800, და 600 ლარით დაჯილდოვდნენ.
ირმა კიტრიაშვილი ამბობს, რომ ყველა ბიზნესი, რომელიც დააფინანსეს, შემოსავლიანი და მდგრადი უნდა იყოს.
12 წლის კერამიკის ოსტატი
იადეათონში პირველი საპრიზო ადგილი ყველაზე პატარა მონაწილემ – 12 წლის გივიკო აბალაკმა მოიპოვა. გივიკო, უფროს დებთან ერთად, უკვე სამი წელია გორში, გიორგი ტატულაშვილის სახელოსნოში თიხაზე მუშაობას სწავლობს.
„ძალიან მიყვარს თიხაზე მუშაობა, სასიამოვნო პროცესია, მაგრამ დიდ დროს მოითხოვს. ერთი ლამაზი ქოთნისთის ფორმის მიცემას საათ-ნახევარი ვუნდები“, – გვიყვება დიდი ენთუზიაზმით და პროცესს გვიხსნის – „ჩარხზე ამომყავს ხოლმე ქოთანი. მერე ხელით ვამუშავებ, ფორმას ვაძლევ და ინსტრუმენტების დახმარებით ორნამენტებს ვუკეთებ. ერთი თვის გამოშრობის შემდეგ ქოთანს ღუმელში გამოწვავთ და მზად არის“.
აქამდე ნამუშევრები გამოფენა-გაყიდვებზე გაჰქონდა. ბოლოს თავისი ნამუშევრები „გორის დღეზე“ გამოფინა. ამბობს, ბავშვებს კერამიკის სპილო, ძაღლი და სხვა სათამაშოები მოსწონდათ, უფროსები კი უფრო დოქებით და ქოთნებით ინტერესდებოდნენო.
„დიდი ხანია მინდოდა, რომ ჩემი პატარა ბიზნესი მქონოდა. მაგრამ, ფული არ მქონდა. CENN-ის ტრენინგებზე გავიგე რა არის მწვანე ბიზნესი და ეს ძალიან დამეხმარა ჩემი დიდი ხნის სურვილი ბიზნესიდეად მექცია“, – გვეუბნება გივიკო.
თიხა ეკოლოგიურად სუფთა, უნარჩენო და მრავალჯერადი გამოყენებისაა. ამიტომ გადაწყვიტა 12 წლის მეთუნემ, რომ ჟიურისთვის კერამიკის სახელოსნოს იდეა წარედგინა. მისი იდეა ერთი მხრივ, ქართული მეთუნეობის პოპულარიზაციას და, მეორე მხრივ, პლასტმასას ეკოლოგიურად სუფთა, მრავალჯერადი გამოყენების ნივთებით ჩანაცვლებას გულისხმობდა.
CENN-ის ფინანსური მხარდაჭერით, გივიკო ახლა უკვე სახლში მცირე საწარმოს გასახსნელად ემზადება. თიხის გამოსაწვავი ღუმელი შეუკვეთა, მასალებს და ინსტრუმენტებს იმარაგებს და მალე მუშაობასაც შეუდგება.
აპირებს, რომ თავის სახელოსნოში თანატოლებს თიხაზე მუშაობა შეასწავლოს და, როცა გაფართოვდება, თავისთან დაასაქმოს.
ეკომეგობრული თოჯინების თეატრი არაფორმალური განათლებისთვის
მწვანე და სოციალური მეწარმეობის იდეათონის ფარგლებში მიღებული გამოცდილება დაეხმარა 13 წლის ლიკა დავითაშვილსა და 14 წლის მაიკო გელენიძესაც, რომ სკოლაში წამოწყებულის საქმე ბიზნესიდეად ექციათ.
უკვე ორი წელია, რაც ხიდისთავის საჯარო სკოლის უფროსკლასელები მუყაოს ქაღალდისგან თოჯინებს ჭრიან, ხატავენ, აფერადებენ და მუყაოს ყუთისგან აწყობილ სცენაზე დაწყებითი კლასის მოსწავლეებისთვის წარმოდგენებს მართავენ.
იდეის მიზანი მოსწავლეებში, მნიშვნელოვან საკითხებზე, არაფორმალური გზით ცოდნის გაზიარება და ცნობიერების ამაღლებაა.
„ბულინგზე, ნაადრევ ქორწინებაზე, ბავშვთა შრომაზე, გარემოსდაცვაზე და ჩვენ ირგვლივ არსებულ სხვა პრობლემებზე ვდგამთ ხოლმე სპექტაკლებს“ – გვიყვება ლიკა დავითაშვილი.
ამბობს, რომ ბავშვები განსაკუთრებით გარემოსდაცვითი თემებით ინტერესდებიან და წყლის დაბინძურებაზე გაკეთებულ ერთ-ერთ წარმოდგენას იხსენებს:
„იმდენად მოეწონათ, რომ მათაც დავადგმევინეთ ამ თემაზე სპექტაკლი. „წყლის ბინადრების პრობლემა“ დაარქვეს. დავწერეთ სცენარი თევზებზე, რომლებიც წყლის ნავთობით და ნაგვით დაბინძურებაზე წუხდნენ. ბავშვებმა კი, საბოლოოდ, მათი დახმარება და გადარჩენა შეძლეს“.
სცენარებს ხშირად თავად წერენ, ზოგჯერ კი „მოქალაქეობის“ მასწავლებელი – მიმოზა გოლიჯაშვილიც ეხმარებათ. სწორედ ის არის მუყაოს თოჯინების თეატრის მთავარი სულისჩამდგელი.
მასწავლების ხელშეწყობით და იდეათონში მიღებული გამოცდილებით, ლიკამ და მაიკომ ეკომეგობრული თოჯინების თეატრის იდეა პროექტის მიზნებს მოარგეს და ბიზნესიდეად აქციეს.
გადაწყვიტეს, რომ თოჯინები, მუყაოს ნაცვლად, მორჩენინლი ნაჭრებისგან შეკერონ, რადგან ქსოვილი მეტად გამძლეა. სხვა იდეაც აქვთ – თავიანთი მოფიქრებული ისტორიების პარალელურად, უნდათ, ქართული ზღაპრების პოპულარიზაციას შეუწყონ ხელი და ყველასთვის ნაცნობი გმირები სცენაზე გააცოცხლონ.
ხიდისთავის სკოლის მოსწავლეები აპირებენ, რომ უფრო დიდ მასშტაბებზე გავიდნენ და ყველას გააცნონ თავიანთი ეკომეგობრული თოჯინების თეატრი.
„მიღებული დაფინანსებით ნაჭრები უნდა ვიყიდოთ და მოძრავი სცენა, რომლის გადაადგილებასაც შევძლებთ. გვინდა, რომ სხვა სკოლებში მისვლაც შევძლოთ და იქ ვათამაშოთ ჩვენი თოჯინები“, – გვეუბნება ლიკა.
სცენარების ნაწილი დაწერილია, როლები განაწილებული, რეპეტიციებიც გავლილი აქვთ და მალე ზღაპრებში ამოკითხულ არსებებს და თავიანთ გამოგონილ გმირებს ნაჭრის თოჯინებით ახალ სცენაზე გააცოცხლებენ.