EU და CENN სოფლებში წყლის უსაფრთხოებისათვის
როგორ მოგვარდა საქართველოს რამდენიმე სოფელში სასმელი წყლის პრობლემა ევროკავშირის ფინანსური დახმარებითა და CENN-ისა და ადგილობრივი თვითმმართველობების თანამშრომლობის შედეგად.
ზემო იმერეთის მაღლობზე მდებარე სოფელი დილიკაური წლების განმავლობაში სასმელი წყლის გარეშე იყო დარჩენილი. ადგილობრივები ყოველდღიურად ურმებით, ცხენებით, მანქანებით ეზიდებოდნენ სასმელად ვარგის წყალს სხვა სოფლებიდან.
„ძალიან გაჭირვებულ მდგომარეობაში იყო მოსახლეობა. განსაკუთრებით ზაფხულობით – წვეთი წყალი არ ჰქონდათ. ხშირად, ათი კილომეტრის მოშორებით, ზესტაფონშიც კი უწევდათ ხოლმე ჩასვლა წყლის მოსამარაგებლად“, – გვიყვება შოთა გაფრინდაშვილი, ასოციაცია „ჭიათურელთა კავშირის“ ხელმძღვანელი.
იგი გვიხსნის, რომ სოფელში, სადაც არც ზედაპირული წყლებია და არც წყაროები, სასმელი წყლის მოპოვება მარტივი საქმე არ არის.
როგორ მოგვარდა სასმელი წყლის პრობლემა დილიკაურში
ზესტაფონის მუნიციპალიტეტის მერიის ადმინისტრაციის უფროსი, დავით ნიორაძე ამბობს, რომ დილიკაურში წყალგაყვანილობა ადრეც გააკეთეს, თუმცა, მხოლოდ რამდენიმე თვე იმუშავა და სისტემა მალევე მწყობრიდან გამოვიდა. ჭა გაჭრეს, რეაბილიტაცია დაწყებული ჰქონდათ, მაგრამ, რესურსების სიმწირის გამო, ვეღარ აგრძელებდნენ მუშაობას.
„შოთა გაფრინდაშვილის დახმარებით დავიწყეთ CENN-თან თანამშრომლობა. შევხვდით ერთმანეთს, გავცვალეთ ინფორმაცია და შევჯერდით, რომ ჩვენი წილი კონტრიბუცია ჩაგვედო და დილიკაურში წყალმომარაგების პრობლემა ერთობლივი ძალისხმევით გადაგვეჭრა”, – გვეუბნება დავით ნიორაძე.
CENN „საქართველოს კლიმატის პროგრამას“ იმერეთის რეგიონში ევროკავშირის მხარდაჭერით, „ჭიათურელთა კავშირთან“ ერთად ახორციელებს. შოთა გაფრინდაშვილი კი, პროექტის ფარგლებში CENN-ის რეგიონული კოორდინატორია.
შოთა გაფრინდაშვილი გვიყვება, რომ სოფელში წყლის პრობლემის გადასაჭრელად, CENN-მა ექსპერტების ჯგუფი დაიქირავა, რომლებმაც სიტუაცია შეისწავლეს. პროცესში ჩართულები იყვნენ ასევე პროექტის ფარგლებში შექმნილი კლიმატის სამოქმედო ჯგუფის წევრები. კვლევის პროცესში მერიის წარმომადგენლებიც აქტიურად იყვნენ ჩართული.
დილიკაურში ზედაპირული წყლების არარსებობის გამო, წყლის მოპოვება მხოლოდ მიწისქვეშა წყლებიდან იყო შესაძლებელი. სამუშაოები გვიან გაზაფხულზე დაიწყო.
„ურთულესი აღმოჩნდა ბურღვის პროცესი. 160 მეტრის სიღრმეზე თითქმის მთლიანად კლდოვანი მასა გაიბურღა, რამდენჯერმე გაფუჭდა დანადგარი, მაგრამ, ერთობლივი ძალებით, ბოლომდე მივიყვანეთ საქმე და ზაფხულში უკვე ყოველდღიურად მიეწოდებოდა წყალი სოფელს“, – ამბობს შოთა გაფრინდაშვილი.
დილიკაურში, დაახლოებით, 300 ადამიანი ცხოვრობს. თუმცა, იმის გათვალისწინებით, რომ დილიკაურის სკოლაში, ბაღში, ამბულატორიასა თუ სხვა დაწესებულებებში მიმდებარე სოფლებიდანაც (რკვია, საქარა, ბოსლევი, ბეღლევი) დადიან, სასმელ წყალს გაცილებით მეტი – 500-მდე ადამიანი მოიხმარს.
წყლის უსაფრთხოებაზე ზრუნვა კლიმატის ცვლილების ფონზე
ევროკავშირის ფინანსური დახმარებით, CENN „საქართველოს კლიმატის პროგრამას“ (GEO-CAP) უკვე მეორე წელია ახორციელებს. პროექტის მიზანი კლიმატის ცვლილების პოლიტიკის შემუშავებასა და განხორციელებაში სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობის ხელშეწყობაა.
„საქართველოს კლიმატის პროგრამა“ ადგილობრივ ორგანიზაციებთან ერთად KRDF, ACU, YPU და RLS-ADA კახეთის, იმერეთის, გურიისა და რაჭა-ლეჩხუმის რეგიონების 10 მუნიციპალიტეტში ხორციელდება.
პროგრამის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულება რეგიონებში კლიმატის ცვლილებების მიმართ მედეგობის გაზრდა და წყლის უსაფრთხოების გაუმჯობესებაა.
სწორედ ამ მიზნით, CENN-მა ადგილობრივ თვითმმართველობებთან თანამშრომლობით, საქართველოს 4 რეგიონში პილოტური პროექტები განახორციელა, რომლებიც სოფლებში წყალმომარაგების სისტემების მოწყობა-რეაბილიტაციას გულისხმობდა.
წყალი სამთისში, მთისპირსა და დუისში
სასმელი წყალი წლების განმავლობაში მოუგვარებელი პრობლემა იყო ონის მუნიციპალიტეტის სოფელ სამთისშიც.
ონის მერიის ეკონომიკის სამსახურის ხელმძღვანელი ირინა გობეჯიშვილი გვეუბნება, რომ ზოგ უბანს – ნაწილობრივ, ზოგს კი საერთოდ არ მიეწოდებოდა წყალი: „საფუძვლიანად ვერ ვახერხებდით გაკეთებას, გარკვეული დროის შემდეგ სისტემა მწყობრიდან გამოდიოდა და სულ პრობლემა იყო“.
მისივე თქმით, მოსახლეობა მუდმივად ითხოვდა პრობლემის გადაჭრას და, ამ მოთხოვნით, განცხადებებიც შეჰქონდათ მერიაში.
„რაჭა ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის აგროტურიზმის განვითარების ასოციაციის“ შუამავლობით, CENN და ონის მერია, პილოტური პროექტის ფარგლებში, სოფელ სამთისში წყლის სისტემის რეაბილიტაციაზე შეთანხმდა.
ასოციაციის ხელმძღვანელი და პროექტის ადგილობრივი კოორდინატორი სოსო გეწაძე გვიხსნის, რომ დაზიანებული სისტემის აღსადგენად, რამდენიმე წყალშემკრების მოწყობა იყო საჭირო, რომ წყალი სოფლამდე მოსულიყო.
პროექტისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ნაყოფიერი თანამშრომლობის შედეგად კი, წყალმომარაგების პრობლემა სამთისშიც გადაიჭრა და დღეს უკვე მოსახლეობას წყალი ყოველდღიურად მოეწოდება.
დილიკაურისა და სამთისისგან განსხვავებით, ახმეტის მუნიციპალიტეტის სოფელ დუისის და ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ მთისპირში მოსახლეობას წყალი მიეწოდებოდა, თუმცა, შეფერხებით და ხშირად – დაბინძურებული. ორივე სოფელში უამინდობა დიდ პრობლემებს ქმნიდა მოსახლეობას სუფთა წყალზე ხელმისაწვდომობის კუთხით.
„წყლის სათავე ნაგებობა პირდაპირ მდინარე ალაზნის პირზე არის გაშენებული. წვიმის მერე მდინარე რომ ადიდდებოდა, სათავე ნაგებობა იტბორებოდა. ტერიტორია შემოღობილი არ იყო და ხშირად საძოვარზე გასული საქონელიც შედიოდა და აბინძურებდა სასმელ წყალს“, – გვიყვება ახმეტის მერის მოადგილე ვაჟა ნასყიდაშვილი.
ოზურგეთის მუნიციპალიტეტში კი, წყლის სათავე ნაგებობა, რომლიდანაც სამი სოფელი – მთისპირი, ასკანა და მზიანი – მარაგდება, ამორტიზებული იყო:
„წვიმის დროს დაბინძურებული წყალი მიწოდებოდა სოფლებს, გამრეცხები არ იყო მოწესრიგებული და სისტემაში იჭედებოდა ნარჩენები. იკარგებოდა წყლის დებეტიც, რადგან სათავე ნაგებობა ძალიან ძველი და არასწორად მოწყობილი იყო“, – გვიხსნის თამო ონიანი, პროექტის რეგიონული კოორდინატორი „ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირიდან“.
ევროკავშირისა და CENN-ის ხელშეწყობით, სამთისში წყლის სათავე ნაგებობა განახლდა და განხორციელდა მისი რეაბილიტაცია. სოფელ დუისში კი წყლის სათავე ნაგებობა შემოიღობა, ჭების ირგვლივ ტერიტორია თიხნარით მოსწორდა და დაიტკეპნა, რათა ზედაპირული წყლები აღარ ჩასულიყო ჭაში.
„საქართველოს კლიმატის პროექტის“ რეგიონული კოორდინატორები გვიყვებიან, რომ სოფლებში წყლის პრობლემის მოსაგვარებლად, CENN-ის დახმარებით, წინა წლებშიც არაერთი პროექტი განხორციელდა. ადგილობრივი თვითმმართველობების წარმომადგენლები კი აღნიშნავენ, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობის დიდი და ნაყოფიერი გამოცდილება აქვთ:
„ბევრ პროექტს ვახორციელებთ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად, როგორც სოციალურს, ისე – ინფრასტრუქტურულს. ფინანსურადაც მხარს გვიჭერენ და მოსახლეობაც ხედავს შედეგებს. მადლობის მეტი, არაფერი გვეთქმის“, – ამბობს ახმეტის მერის მოადგილე ვაჟა ნასყიდაშვილი.
წყლის უსაფრთხოებაზე ზრუნვა კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ ბრძოლაში
კლიმატის ცვლილება მსოფლიოს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი გამოწვევაა. ამ პრობლემის შედეგებს მოსახლეობა უკვე თავისი თვალით ხედავს.
შოთა გაფრინდაშვილი წუხს, რომ კლიმატის ცვლილება უკვე სერიოზულად აისახა წყლის რესურსებზე და პროცესები უფრო ჩქარა მიმდინარეობს, ვიდრე ამას 15-20 წლის წინ პროგნოზირებდნენ:
„ჩვენთან, იმერეთის რეგიონში ამ ზაფხულს წვეთი წვიმა არ ჩამოვარდნილა და მოსავლიანობაზე შესაბამისად აისახა – არც ბოსტნეული მოვიდა და გაუჭირდა ვენახსაც. გახმა კულტურების ნაწილი. ჭიათურელებს ძალიან გაგვიჭირდა“.
სწორედ კლიმატის ცვლილების დაძლევაა მდგრადი განვითარების ერთ-ერთი მიზანი. წყლის მდგრადი მართვა კი, მნიშვნელოვანი ნაბიჯია კლიმატის ცვლილების შესარბილებლად.
„როგორც ზედაპირული, ისე გრუნტის წყლები კლიმატის ცვლილებასთან ერთად სულ უფრო და უფრო მცირდება და თუ ჩვენ არაფერი ვიღონეთ, სერიოზული პრობლემის წინაშე აღმოვჩნდებით”,- ამბობს შოთა გაფრინდაშვილი.